Bij de omslag van intramurale zorg naar extramuralisering en vermaatschappelijking is de zorgbrede ontwikkeling van kleinschalige woonvormen voor zorgintensieve groepen essentieel. Deze ontwikkeling is te zien in de verschillende zorgsectoren.

Verstandelijk gehandicapten
In de sector verstandelijk gehandicapten is het omvormen van grootschalige instellingen tot gezinsvervangende tehuizen in wijken en dorpen vanaf de jaren negentig op grote schaal toegepast.

Lichamelijk gehandicapten
De sector lichamelijk gehandicapten kent ook dergelijke woonvormen in de wijk. Er zijn ook mogelijkheden zelfstandig te wonen. Bijvoorbeeld in een woning in één van de 69 ADL-clusters. Een ADL-cluster is samengesteld uit 12 tot 18 speciaal aangepaste woningen en een centrale unit van waaruit de hulpverlening plaatsvindt. Omdat 68 van deze clusters worden beheerd door de Stichting Fokus Expoitatie, staan de woningen ook bekend als Fokuswoningen.

Niet-aangeboren Hersenletsel (NAH)
Voor cliënten met Niet-aangeboren Hersenletsel (NAH) zijn een aantal woonprojecten gerealiseerd zowel door verpleeghuizen als door instellingen voor gehandicapten. Zie hiervoor het Landelijk overzicht zorgaanbod Nederlands Centrum Hersenletsel.

Verpleeghuiszorg: somatische cliënten
In de verpleeghuissector wordt steeds meer zorg buiten de muren van instellingen geleverd. Daarnaast zijn voor somatische cliënten tot nu toe enkele speciale woonprojecten ontwikkeld. Vaak zijn ze bestemd voor relatief jonge verpleeghuisbewoners. De projecten vertonen veel overeenkomsten met projecten die worden opgezet vanuit de woonvormen voor lichamelijke gehandicapten. Meer hierover in het artikel ‘Woonvormen voor mensen met een lichamelijke handicap of een somatische verpleeghuisindicatie’.

Verpleeghuiszorg: dementerenden
Ook voor dementerenden worden steeds meer projecten kleinschalig groepswonen ontwikkeld. Het Anton Pieckhofje in Haarlem en de Woonhuizen van de Landrijt in Eindhoven zijn voorbeelden van het eerste uur. Het duurde lang voordat deze projecten op grotere schaal navolging vonden.
Het Kenniscentrum Wonen-Zorg heeft de projecten en plannen voor kleinschalig groepswonen voor mensen met dementie geïnventariseerd en opgenomen in een Landelijk Bestand. De conclusies die we hieruit kunnen trekken staan in het artikel ‘Wordt kleinschalige zorg groot?’.

Belangrijk in deze ontwikkeling is het Netwerk Kleinschalig wonen voor dementerenden dat in 1999 is opgericht door een aantal initiatiefnemers uit verschillende instellingen. Het netwerk heeft veel kennis ontwikkeld en vastgelegd. Ook worden regelmatig bijeenkomsten georganiseerd.